Op aanwijzing van de huidige eigenaar van de kerk, kunstenaar Klaas Werumeus Buning, zijn op maandag 2 juli 2012 twee eeuwenoude oude priesterzerken blootgelegd. Het gaat om de zerken van Ulbe en Hessel. Beide mannen waren blijkens verschillende bronnen halverwege de vijftiende eeuw pastoor in deze plaats.
Naast genoemde zerken bevindt zich nog een derde steen, maar deze heeft geen opschrift en ook niet de vijf kruisjes van een zogenaamde altaarsteen.
De huidige kerk van Pietersbierum dateert uit 1845
De oorspronkelijke, middeleeuwse kerk werd in 1810 vervangen door een nieuwe. Deze werd in 1843 getroffen door de bliksem en brandde totaal af. De Leeuwarder Courant van 19 oktober 1843 deed hier uitgebreid verslag van. In 1845 werd de huidige kerk gebouwd onder architectuur van Thomas Romein.
Gevonden grafzerken in geen enkele bron vermeld
Volgens deel I van De stad- en dorpskroniek van dominee G.A. Wumkes maken de kerkvoogden van Pietersbierum op 22 oktober 1796 melding van een aantal grafzerken in de oude kerk. De nu aangetroffen zerken horen daar evenwel niet bij. Na 1796 is in geen enkele bekende bron nog melding gemaakt van oude grafzerken.
Beschrijving van de zerken
De trapeziumvormige zerken zijn van rode Bremer zandsteen. Oorspronkelijk zijn beide dekstenen geweest van stenen doodskisten. De afmetingen van de zerk tegen noordmuur zijn aan het hoofdeind 82 cm, aan het voeteneind 62 cm bij een lengte van circa 210 cm. De andere zerk meet aan het hoofdeind 89 cm, aan het voeteneind 62 cm bij een lengte van circa 196 cm.
Op de zerk van Ulbe bevindt zich een afbeelding van een miskelk op een wapenschild. Gewoonlijk staat op priesterzerken de kelk los, soms in een nis en vaak ook nog vergezeld van kannetjes. Mogelijk gaat het hier om de oudst bekende afbeelding van een wapen met een miskelk, een zogenaamd priesterwapen. Het is in ieder geval meer dan 100 jaar ouder dan de priesterwapens in de Conscriptio Exulum Frisiae van Hotzo Aecxma uit 1580.
De zerken vertonen lichte brandsporen maar verkeren in goede staat. Wel is waarschijnlijk dat ze niet meer op hun oorspronkelijke plek liggen. Indertijd was het gangbaar geestelijken in het koor te begraven. De stenen liggen nu in het midden van de kerk tegen de noordelijke muur. Ze zijn ook om en om gelegd zijn; de steen van Hessel is daardoor niet meer, zoals gebruikelijk, op het oosten gericht.
Teksten op de zerken
Op maandag 2 juli 2012 heeft de gràªfskriftekommisje van de Fryske Akademy het gotische schrift van beide zerken nagenoeg volledig kunnen ontcijferen. Hieronder de teksten:
int iaer ons heren m cccc en l xix op sinte iohannes baptista d(ach) do stoerf her wlbe personer hyr bigraven bide voer die zie(l)
Personer (lees: belangrijkste priester) Ulbe is dus op 24 juni 1469 overleden.
Int iaer ons heren m cccc l xxvi (do) staerf h[e]r hessel p[er]sone[r] to peters bere[m] des dagh nae sinte laurentius
Personer Hessel is dus op 12 augustus 1476 overleden.
Wie waren Ulbe en Hessel?
Deskundige drs. O.D.J. Roemeling uit Hardegarijp wijst op een vermelding in de Oudfriesche oorkonden. Hierin worden Ulbe en Hessel genoemd als respectievelijk vicaris en pastoor te Pietersbierum in de jaren vijftig en zestig van de vijftiende eeuw. Roemeling doet al jaren onderzoek naar katholieke geestelijken die in de middeleeuwen werkzaam waren in de Friese parochies.
Heer Ulbe wordt ook genoemd in een Latijnse oorkonde uit 1456. Op 17 januari van dat jaar zette hij als getuige en executeur-testamentair zijn zegel onder het testament van Gerland Hermanna. Dit deed hij samen met abt Folkerus van Klooster-Lidlum en prior Lambertus van Klooster-Anjum. In de vijftiende eeuw was het niet vreemd dat een geestelijke ook een soort notaris was. In het testament staat Ulbes naam als Wlbodus curatus in Petersberum, pastoor in Pietersbierum.
Gràªfskriftekommisje
Deze commissie van de Fryske Akademy is al jaren actief om herontdekte oude grafzerken uit oude Friese kerken zorgvuldig te documenteren.
Ut namme van de Gràªfskriftekommisje fan de Fryske Akademy
Drs. Hessel de Walle
Piet Heinstraat 67
9726 JT GRONINGEN
Tel. 050-5424787
Mob. 06-11105612
Adres kerk en gegevens eigenaar:
Tsjerkhofspaed 1
8856 BZ Pietersbierum
Klaas Werumeus Buning
Mob. 06-29501879