In 1862 werd de eerste auto met verbrandingsmotor gebouwd door de Waalse Belg Lenoir. De daarop volgende jaren werden er meerdere auto‘˜s door verschillende bedrijven gemaakt, maar was het lang niet ontdekt door het grote publiek. Toen er wel steeds meer auto‘˜s verschenen in het straatbeeld van Nederland, besloot de overheid dat dit in goede banen geleid moest worden. Er werden eerst vergunningen afgegeven om een voertuig te besturen, later werden dit rijbewijzen. Omdat er weinig online te vinden valt op internet over de geschiedenis van theorie, rijbewijzen en het CBR, heb ik met veel plezier dit artikel geschreven. In chronologische volgorde word er verteld over rijbewijzen, rijlessen, theorie en examens voor auto, bromfiets en motor.
1906 het eerste rijbewijs
Sinds 1 januari 1906 werd er in Nederland een officieel landelijk geldend rijbewijs uitgegeven. Voor die tijd gaf het Ministerie van Waterstaat, Handel en Nijverheid vergunningen af. De voorwaarde die destijds werd beschreven was: "het berijden van de wegen met een voertuig, voortbewogen door mechanische kracht en van een groter gewicht dan 150 kg." Het lastige was dat deze vergunningen alleen geldig waren voor de rijkswegen. Voor provinciale en gemeentelijke wegen moesten automobilisten een aparte vergunning aanvragen.
Voor de eerste rijbewijzen hoefde men geen theorie-examen of rijexamen af te leggen en was er dus ook nog geen CBR oefenexamen. Daarnaast had men ook geen geneeskundige verklaring nodig. Er waren bij deze rijbewijzen slechts twee categorieën.
1910 het eerste internationale rijbewijs
Het eerste internationaal geldende rijbewijs werd geïntroduceerd in 1910. Ook werden in dit jaar de in het buitenland afgegeven internationale rijbewijzen erkend in Nederland.
1927 het CBR en het rijexamen
In 1927 werd het CBR opgericht. Het CBR staat voor: Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen. Het CBR heeft als wettelijke taak het toelaten van personen tot het wegverkeer en het bevorderen van de verkeersveiligheid. De CBR valt onder het ministerie van Verkeer en Waterstaat.
In 1927 vonden er ook diverse wetswijzigingen plaats m.b.t. het rijbewijs. Er moest een medische keuring plaatsvinden en ook moest men een rijexamen afleggen om in aanmerking te komen voor het rijbewijs. Het rijbewijs kreeg een geldigheidsduur van twee jaar en kreeg het rijbewijs verschillende categorieën. De rijbewijs categorieën bestonden uit: motor, motorrijtuig met meer dan twee wielen en bromfiets.
1934 uniform parktijkexamen
Tussen 1934 en 1940 legden de Commissie van Toezicht van het CBR en de directeur van het CBR zich toe op het verbeteren van het rijexamen. Het praktijkexamen moest in het hele land zo uniform mogelijk plaatsvinden. Rijinstructeurs die het rijexamen afnamen kregen periodiek instructies over hoe ze moesten examineren. De personen die het praktijkexamen gingen afleggen werden van tevoren op de hoogte gebracht van de eisen tijdens de examenrit. Langs de wegen stonden er ook steeds meer verkeersborden. Om deze reden ontvingen de examenkandidaten dan ook folders met informatie over verkeersborden. Tot 1934 duurde het praktijkexamen een kwartier en vanaf 1934 werd dat verlengd naar een praktijkexamen van een half uur.
1951 rijbewijscategorieën
Vanaf 1951 had Nederland een Wegenverkeerswet en Wegenverkeersreglement. De geldigheidsduur van rijbewijzen werden van twee naar vijf jaar verlengd. Daarnaast werd het rijbewijs ingedeeld in vijf categorieën
- Categorie A, motorfietsen en driewielers met verbrandingsmotor;
- Categorie B en E voor personenauto's en aanhangers;
- Categorie C en E voor vrachtauto's en aanhangwagens;
- Categorie D en E voor bussen en aanhangwagens;
- De categorie E werd automatisch toegekend bij B, C en D.
Het bromfietsrijbewijs werd afgeschaft en het rijbewijs F werd ingevoerd voor invaliden. Dit leverde echter dusdanig veel kritiek op, dat dit rijbewijs in 1953 al weer werd afgeschaft.
1956 buitenlandse rijbewijzen
In 1956 kwam de mogelijkheid om buitenlandse rijbewijzen om te wisselen voor een Nederlands rijbewijs.
In het vervolg artikel worden de ontwikkelingen tussen 1960 en nu besproken.