Een internationale VN commissie (CICIG)
gaat in Guatemala de schuldigen van politiek geweld en
georganiseerde misdaad opsporen en aandragen voor strafvervolging.
Dat heeft het Guatemalteekse congres gisteren besloten. De
beslissing is een doorbraak in de strijd tegen de straffeloosheid
in Guatemala die ook na de vredesakkoorden voortduurt. Oud
militairen, de machtige economische elite en de georganiseerde
misdaad houden de staat in een wurggreep, waardoor de opbouw van
een rechtsstaat structureel wordt tegengewerkt. CICIG kan hier
verandering in brengen. Met de beslissing heeft het congres zich
tegen alle verwachting in, gericht tegen een aantal van haar eigen
leden zoals de oud-dictator Rios Montt, die begin jaren '80
verantwoordelijk was voor genocide. Zijn dochter Zury Rios, tevens
congreslid, heeft zich tot het uiterste ingespannen om CICIG tegen
te houden.
In 1996 maakten vredesakkoorden een eind
aan 36 jaar gewapend conflict in Guatemala. Daarbij kwamen 200.000
burgers om het leven. Volgens de VN waarheidscommissie werd
genocide gepleegd op de inheemse Maya bevolking. De daders zijn
nooit vervolgd en velen van hen bekleden tot op de dag van vandaag
machtsposities. Als gevolg van de ernstige straffeloosheid is het
land de laatste jaren steeds verder weggezakt in het geweld en ten
prooi gevallen aan de georganiseerde misdaad. Van de 6.000
geweldsdoden per jaar wordt slechts 2% strafrechtelijk onderzocht.
Parallelle structuren en gewapende veiligheidstroepen die betrokken
zijn bij deze misdaden zijn diep in de staatsinstituties
geïnfiltreerd en gaan vrijuit.
Zo werden in februari drie Salvadoraanse
parlementsleden en hun chauffeur vermoord, waarna de vier van deze
moord verdachte politieagenten in een zwaarbewaakte gevangenis
eveneens werden vermoord. Dit veroorzaakte grote opschudding. Het
incident maakte onomstotelijk duidelijk dat de Guatemalteekse
overheid tot op het hoogste niveau betrokken is bij (politiek)
geweld en georganiseerde misdaad. Sindsdien wordt er in toenemende
mate over het land gesproken als fragiele en zelfs falende staat en
is de nationale en internationale druk om CICIG te installeren
toegenomen.
Het Nederlands Platform tegen de
straffeloosheid ziet CICIG als cruciaal instrument om de
straffeloosheid in het land te doorbreken. Zonder internationale
steun is het onmogelijk om de wurggreep van clandestiene groepen op
de overheid te doorbreken en kan er geen democratische rechtsstaat
worden opgebouwd. Daarom ijvert het Platform al sinds 2004 voor de
totstandkoming van de commissie. Ook de Nederlandse politiek is
pleitbezorger van CICIG en heeft een belangrijke rol gespeeld in
het mobiliseren van internationale politieke steun voor het
initiatief in Guatemala en Europa. Tijdens zijn recente bezoek aan
Guatemala eind juni onderstreepte minister Koenders het belang van
de commissie en zegde Nederlandse financiële steun toe voor
CICIG.
bron:ICCO