Vanochtend vriest het op veel plaatsen streng met minimumtemperaturen
tussen -10 en -15 graden en op een aantal plaatsen vroor het zeer
streng onder -15 graden. De laagste temperatuur is volgens voorlopige
gegevens gemeten op het KNMI-weerstation van Markenesse waar het tot
-20,7 graden is afgekoeld. Het is daarmee de koudste maartnacht sinds
1971, toen op 7 maart met -18,7 graden het absolute record van de 20e
eeuw is gemeten.
Ook in de eerste helft van maart 1971 was het nog volop winter met veel
sneeuw. Nog kouder was het in de 19e eeuw in maart 1845, met gemiddeld
-2,3 graden de koudste maart in drie eeuwen. De eerste drie weken vroor
het elke dag matig tot streng of zeer streng. De periode van 13-16
maart 1845 hoort tot de koudste in de historie met 's nachts
temperaturen rond -20 graden (op 14 maart 1845 meldde een waarnemer in
Groningen -21 graden) en overdag -10 graden bij een snijdend koude
oostenwind.
Met maart op de kalender is de winter nog lang niet voorbij. Vooral in
de eerste helft van maart kan het nog flink vriezen; pas daarna gaat de
temperatuur in de lift. Het begin van de astronomische lente, rond 21
maart (dit jaar op de 20e) sluit meestal beter aan bij het dagelijkse
weer dan het begin van de meteorologische lente direct aan het begin
van de maand.
Dit jaar heeft begin maart zelfs geschiedenis geschreven door de enorme
hoeveelheden sneeuw. Vooral in een strook over het noorden van het land
viel veel, plaatselijk meer dan een halve meter. Zeker in maart is dat
nog nooit gebeurd en misschien is het wel een absoluut record. Volgens
KNMI-oprichter Buys Ballot lag er in de winter van 1867 in Zaltbommel
drie voet sneeuw, wat overeenkomt met ongeveer 60 cm. Dat moet een van
de grootste sneeuwdiktes zijn geweest in de geschiedenis. Ook strenge
vorst zoals komende nacht wordt verwacht is bijzonder in maart.
De laatste extreme omstandigheden met strenge vorst in maart maakten we
in 1987 mee. In het noorden, vooral in Groningen, Friesland en Drenthe,
voltrok zich op 2 maart 1987 een ijzelramp: de zware ijzel (plaatselijk
viel 35 mm neerslag) hield ongeveer 18 uur ononderbroken aan waardoor
het verkeer volledig werd ontwricht en veel bomen, takken en leidingen
bezweken onder het gewicht van het ijs. De vorst hield tot het midden
van de maand aan en op 4 maart 1987 daalde de temperatuur in Epen (L)
tot -12,6 graden.
Extreme kou in maart
Nog kouder werd het in maart 1971, toen de temperatuur boven een dikke
sneeuwlaag op 7 maart op het weerstation van het KNMI in Wageningen tot
-18,7 gradendaalde, het eeuwrecord voor deze maand. In het midden en
zuiden van het land kwam het in de eerste week van de maand lokaal op
vijf dagen achtereen tot strenge vorst met temperaturen tot -13 graden.
Ook later in maart kwam het in de 20e eeuw nog soms tot scherpe vorst
(-11,7 graden op 12 maart 1932 in Wijster en -10,0 graden op 26 maart
1901 in Winterswijk), maar zo'n felle koudegolf als ons land in de 19e
eeuw in maart had zullen we niet gauw meemaken. Maart 1845 was met een
gemiddelde temperatuur in De Bilt van -2,3 graden (normaal is +5,0
graden) veruit de koudste voorjaarsmaand in de geschiedenis. De eerste
drie weken vroor het elke dag matig tot streng of zeer streng. De
periode van 13-16 maart hoort tot de koudste in de historie met 's
nachts temperaturen tot rond -20 graden en overdag -10 graden bij een
snijdend koude oostenwind. Toevallig viel de Pasen dat jaar vroeg en
het Paasfeest op 23 maart 1845 werd een uniek schaatsfestijn met niet
alleen koek en zopie maar ook met paaseieren op het ijs.
In de laatste week van maart 2002 kwam het vrijwel iedere ochtend tot
vorst. De laagste temperatuur noteerde de vliegbasis Twenthe: op 25
maart: -5,2, -4,9 (26 maart) en -3,2 (27 maart). Op 10 cm boven de
grond registreerde Eelde op 28 maart -10,2 graden. Vorst aan de grond,
zoals dat genoemd wordt, komt in maart gewoonlijk op 15 dagen voor,
maar ook op de gewone waarneemhoogte van anderhalve meter boven de
grond is vorst nog heel gewoon. Ook maart 2004 leverde vorst van
betekenis op: de eerste 10 dagen van de maand leverden lichte en
plaatselijk matige vorst op (Westdorpe -8,9 graden op 1 maart) en ook
na het begin van de astronomische lente volgde nog een week met lichte
vorst. In Deelen en Soesterberg telde maart 2004 19 vorstdagen tegen
resp 10 en 11 normaal.
Bron: KNMI